Nếu bạn là người yêu thiên nhiên, thích khám phá các loại động thực vật tự nhiên thì vườn quốc gia Cát Tiên là một điểm đến không thể bỏ qua.
Nằm cách Sài Gòn chừng 150km về phía đông, vườn quốc gia Cát Tiên (thuộc xã Nam Cát Tiên, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai ) tách biệt với khu dân cư bởi con sông Đồng Nai uốn mình bao quanh. Nếu bạn là người yêu thiên nhiên, thích khám phá các loại động thực vật tự nhiên thì vườn quốc gia Cát Tiên là một điểm đến không thể bỏ qua, nơi đây đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển của thế giới.
Vườn Quốc gia Cát Tiên có tổng diện tích là 70.548ha, trong đó phần diện tích thuộc Đồng Nai: 39.108ha; phần diện tích thuộc tỉnh Lâm Đồng: 26.969ha; phần diện tích thuộc tỉnh Bình Phước: 4.469ha. Trụ sở Vườn Quốc gia Cát Tiên đặt tại huyện Tân Phú, Ðồng Nai. Khu vườn có cảnh thiên nhiên đa dạng: vừa có đồi, vừa có bãi ven sông, vừa có các trảng rộng lớn bằng phẳng, lại có các dòng chảy dốc. Vào mùa mưa các dòng suối hiền lành trở thành các dòng thác, nước đổ trắng xoá trên các triền đá lớn. Nhiều đoạn thác quanh co, lượn khúc tạo ra những bãi cát vàng rộng như các bãi tắm tự nhiên.
Giữa dòng sông rộng lớn nổi lên các hòn đảo chạy dài theo con nước. Trên đảo, cây cổ thụ mọc xen với đám cỏ rộng có thể làm nơi cắm trại, đốt lửa đêm lý tưởng. Dọc ven sông, theo lộ chính về phía tay trái là toàn bộ các kiểu rừng già, hỗn giao của các loại cây gỗ quý: gõ, giáng hương, trắc, cẩm lai, gụ...
Bên phải của con đường rừng là thác trời, một ghềnh thác kỳ thú nhất của Cát Tiên. Tiếp tục băng rừng, qua các thung lũng sâu sẽ đến Bàu Sấu, nơi chứa nước rộng nhất, nằm ở khu trung tâm của Vườn Quốc gia Cát Tiên. Lòng bàu chứa nhiều loại cá, đặc biệt có cả cá sấu nước ngọt. Ven bàu là nơi tập hợp của nhiều đàn chim lớn như công, trĩ, gà lôi, sếu, giang, mòng, két, le le, cù đen...
Cát Tiên không những có cảnh quan ngoạn mục, lại nằm trong khu vực chuyển tiếp của khí hậu miền núi và đồng bằng nên Cát Tiên có khí hậu độc đáo. Địa hình có sông suối bao bọc làm cho khu rừng già vừa được giữ nguyên vẹn, vừa trở thành nơi qui tụ hầu hết các kiểu rừng đồng bằng Nam Bộ. Ðây là khu rừng nguyên sinh tiêu biểu cho hệ sinh thái rừng ẩm nhiệt đới vùng thấp. Rừng có nhiều cây cổ thụ như bằng lăng, gỗ đỏ. Hệ thực vật có hơn 1.362 loài thực vật bậc cao, hơn 440 loài cây gỗ quý, hàng trăm loại cây dược liệu, 133 loài hoa phong lan... Về động vật có 62 loài thú, 121 loài chim, có những loài chim quý hiếm như trĩ lông đỏ, cò quắm xanh, tê giác một sừng, voi...
Đến Cát Tiên, có thể chọn các tuyến du lịch sinh thái: tuyến khám phá vườn thực vật, nơi hội tụ của hơn 300 loài gỗ quý, trong đó nhiều loài đặc hữu của miền Đông Nam Bộ. Với tuyến xem thú ban đêm, bạn có thể thuê xe đạp hoặc đi bộ dọc đường chính, chiêm ngưỡng nhiều loài động vật hoang dã: lợn rừng, nai, nhím, bò tót, chồn… chỉ xuất hiện trước mắt chúng ta vào ban đêm. Bạn cũng có thể chọn tuyến tham quan Tà Lài – nơi sinh sống của cộng đồng dân tộc thiểu số Mạ, Tày và S’tiêng, khám phá cuộc sống thường nhật của người dân bản.
Một tuyến du lịch mà bạn không thể bỏ qua là tham quan rừng bằng lăng. Bạn sẽ được thấy cánh rừng bằng lăng gần như thuần loại. Vào đầu mùa khô, rừng Bằng lăng chuẩn bị thay lá những lá xanh sắp rụng chuyển sang màu đỏ tạo nên một khung cảnh rất đẹp. Trên tuyến đường này bạn có thấy được nhiều loài cây lớn, quý hiếm, đặc trưng của vùng Đông Nam Bộ như Cẩm lai bông (Dalbergia bariensis), Gõ đỏ (Afzelia xylocarpa) gõ mật (Sindora siamensis)… Trên đường đi bạn được hướng dẫn viên cho biết thêm về cây Thiên Tuế khoảng 400 tuổi (Cycas rumphii), cây Trung Quân (Ancistrolandus tectorius) có đặc điểm lá không cháy nên trong thời gian chiến tranh, bộ đội và người dân dùng lá này để lợp nhà.
Đây cũng là 1 loại cây thuốc quí chữa các bệnh đường ruột. Đi thêm 100m nữa là cây Tung đại thụ 400 tuổi (Tetrameles nudiflora). Đây là loài cây rất đẹp và kì vĩ có chu vi khoảng 20 người ôm. Sở dĩ bộ rễ to như vậy là do đất ở đây có nhiều đá nham thạch và khu vực này thường có gió lớn, nên bộ rễ của cây không ăn sâu được xuống đất, phải trải rộng ra để giúp cây có thể hút đủ chất dinh dưỡng và giữ cho cây đứng vững trước những cơn gió lớn.
Tiếp 10 phút đi bộ nữa là cây Bằng Lăng 6 ngọn (Largerstromia ovalfolia) không kém phần hấp dẫn với vóc dáng kỳ lạ 1 thân 6 ngọn. Đến phần cuối của tuyến này là cây Gõ Đỏ khoảng 600 –700 tuổi (Afzelia xylocarpa), đây là một trong số những loài cây gỗ quí của Việt Nam. Năm 1988, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã đến thăm cây gõ đại thụ này và có những lời khuyên rất quí giá đối với công tác bảo vệ rừng. Và để kỷ niệm và nhắc nhở các thế hệ sau về trách nhiệm bảo tồn, Vườn Quốc gia Cát Tiên đã đặt tên cây này là Cây Gõ Bác Đồng.
Thú vị hơn nữa là tuyến tham quan Bầu Sấu, khá xa trung tâm vườn nên phải di chuyển bằng xe du lịch của trung tâm du lịch sinh thái và giáo dục môi trường (9km) với giá chừng 500.000đ/chuyến chở được 4-7 người, sau đó đi bộ 5km.
Bầu Sấu là một khu hồ rộng, bạt ngàn các loài chim và cá sấu sinh sống. Đến đây bạn sẽ được chiêm ngưỡng điệu múa mê hồn của những chú chim công, đắm mình trong khung cảnh thơ mộng, hùng vĩ của đại ngàn. Nếu ưa thích mạo hiểm, bạn có thể chọn các tuyến tham quan bằng cách đi bộ băng qua rừng. Điều thú vị là bạn sẽ được tận mắt thấy cả đàn gà rừng đi ăn, hay những chú chim đủ màu sắc lang thang trong rừng, bay vù lên khi chúng trông thấy bạn. Tuy nhiên những tuyến đi bộ như thế này chỉ dành cho những du khách có kinh nghiệm đi rừng.
VQG Cát Tiên là khu dự trữ sinh quyển nên cấm tuyệt đối nạn đánh bắt và khai thác động thực vật, do vậy bạn hãy chỉ để lại những dấu chân, và đừng lấy gì ngoài những bức ảnh. Mỗi chuyến đi là một sự trải nghiệm, khám phá thú vị. Hãy lên đường, và biết đâu bạn là người may mắn khi gặp và chụp được những bức hình tuyệt đẹp của các loài động thực vật nơi đây.
Bảo Phương