Đình Thanh Lương (phường Hương Xuân, TX. Hương Trà); miếu Linh Quang (xã Phong Hòa, huyện Phong Điền) và nhà thờ Hồ Quang Đại (phường Thủy Biều, TP Huế) là những công trình vừa được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế xếp hạng là di tích cấp tỉnh.
Theo Quyết định số 704/QĐ-UBND, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế phê duyệt xếp hạng đình Thanh Lương là di tích lịch sử cấp tỉnh. Đình Thanh Lương được khởi dựng vào năm 1721. Trải qua các lần sửa chữa, đình Thanh Lương hiện nay có kiểu thức đình dọc 5 gian, mang dáng dấp của một ngôi đình cổ xứ Huế với đầy đủ các đơn nguyên kiến trúc.
Đình làng Thanh Lương gồm các công trình: trụ biểu, la thành, bình phong, sân đình, tiền đường và nội đình. Thông qua kiến trúc và hoạt động thực hành tín ngưỡng, diễn tiến lịch sử của vùng đất phần nào được phác họa. Hệ thống các sắc phong, địa bạ, hương ước… là một nguồn tư liệu quan trọng cho việc nghiên cứu lịch sử địa phương nói riêng và lịch sử của cả nước nói chung.
Đình Thanh Lương. Ảnh: BTLS
Trải qua hơn 300 năm tồn tại, đình Thanh Lương được xem là một công trình kiến trúc dân gian cổ kính, lại được bảo tồn, giữ gìn tương đối nguyên vẹn. Di tích này đã có những đóng góp rất quan trọng trong việc nghiên cứu các giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệ thuật của ngôi đình làng ở Huế nói riêng và khu vực miền Trung nói chung.
Trong khi đó, miếu Linh Quang được xếp hạng di tích cấp tỉnh theo Quyết định số 705/QĐ-UBND. Miếu Linh Quang là nơi thờ nữ thần của người Chăm (có thể là nữ thần Laskimi), được Việt hóa thành đức Phật Chuẩn Đề Bồ Tát hay Bà Tám tay. Hằng năm miếu Linh Quang được dân làng Mỹ Xuyên của xã Phong Hòa tế lễ vào ngày 15/7 âm lịch.
Miếu Linh Quang là công trình có giá trị về mặt lịch sử, gắn liền với đời sống văn hoá, tinh thần của người dân làng Mỹ Xuyên, một làng quê có bề dày lịch sử, văn hoá. Miếu Linh Quang là địa điểm di tích lưu dấu nhiều tầng văn hóa, qua các tầng văn hóa cho thấy quá trình tiếp biến, giao thoa văn hóa trong dòng chảy văn hóa dân tộc, trong đó nổi bật là pho tượng nữ thần Laskimi mang đậm dấu ấn văn hóa Chăm Pa đã được việt hóa thành Bà Tám tay và được người Việt tiếp tục phụng thờ.
Ngày nay, miếu Linh Quang còn lưu lại nội dung hai câu đối của danh nhân Đặng Huy Trứ. Cùng với các di tích đã được công nhận xếp hạng, các khu du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng,… di tích miếu Linh Quang làm phong phú thêm các loại hình di tích trên địa bàn huyện Phong Điền và trở thành địa điểm du lịch tâm linh.
Nhà thờ Hồ Quang Đại là di tích lịch sử (lưu niệm danh nhân) cấp tỉnh được công nhận theo Quyết định số 706/QĐ-UBND. Hồ Quang Đại là một danh thần xuất thân từ con đường khoa bảng, ông thi đỗ thủ khoa, khoa thi năm 1652. Sau đó, ông lần lượt đảm nhận các chức vụ trọng yếu của chính quyền Đàng Trong. Đặc biệt, ông là thầy dạy của hai vị chúa (Nguyễn Phúc Thái, Nguyễn Phúc Chu), chính vì thế sau khi ông mất được truy tặng: Phúc Đức quốc sư.
Hồ Quang Đại nổi tiếng khí khái, cốt cách cẩn trọng, nghiêm cẩn, trong thời gian nhậm chức, ông được bạn bè kính mến, nhân dân một lòng tôn kính. Do đó, sau ngày ông tạ thế, người dân Nguyệt Biều tỏ lòng thương tiếc, lập miếu để thờ.
Nhà thờ Hồ Quang Đại là địa điểm cúng tế các bậc có công khai khẩn lập làng, đây còn là nơi thờ tự vị quan đại thần dưới thời Chúa Nguyễn, một nhân vật lịch sử nổi tiếng của Thừa Thiên Huế. Đồng thời đây là nơi còn lưu giữ rất nhiều văn bản Hán Nôm quý hiếm, qua đó góp phần tìm hiểu công cuộc mở mang bờ cõi, chính sách quản lý về dân số, ruộng đất của các Chúa Nguyễn ở khu vực các tỉnh Nam Trung bộ.
Lê Chung